Koronawirus SARS-CoV-2 zatacza coraz szersze kręgi, czego skutki odczuwają również działy HR. Warto wiedzieć, jak przepisy odnoszą się do obecnej sytuacji. Specustawa dotycząca działań w związku z zagrożeniem epidemiologicznym weszła w życie 8 marca br. Nowe przepisy regulują m.in. stosunek pracy w przypadku możliwości zarażenia się nowym wirusem przez pracownika. Jakie dokładnie zagadnienia poruszone zostają w ustawie?
Jakie rozwiązania zapewnia nam ustawa?
Już przed uchwaleniem specustawy prawo zapewniało pracodawcy rozwiązania, które pozwalały chronić zdrowie swoich pracowników. Obecnie nowe przepisy ściślej odnoszą się do zagrożenia chorobą COVID-19.
Art. 3 ustawy pozwala pracodawcy polecenie pracownikowi wykonywania obowiązków służbowych w ramach pracy zdalnej jeśli istnieje ryzyko rozprzestrzeniania się wirusa. W dalszym ciągu nie może jednak pracownika do tego zmusić. Nowe przepisy zapewniają również prawo do dodatkowego zasiłku opiekuńczego dla rodziców zwolnionych z wykonywania pracy z powodu zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do których uczęszcza dziecko. Zasiłek przyznaje się za okres nie dłuższy niż 14 dni i nie wlicza się do maksymalnego okresu zasiłku opiekuńczego (60 dni) mającego zastosowanie w przypadku innych wydarzeń skutkujących nieprzewidziane zamknięcie placówki.
Nie tylko ustawa reguluje działania w związku z koronawirusem
Trzeba zaznaczyć, że mimo uchwalenia specjalnej ustawy w dalszym ciągu pracodawcy oraz pracownicy mają obowiązek przestrzegania prawa pracy. Kodeks pracy reguluje m. in. kwestię wyjazdów służbowych – zgodnie z art. 210 § 1 w razie, gdy warunki pracy stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez jego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, w tym delegacji, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego. Za czas powstrzymania się od wykonywania pracy lub oddalenie się od miejsca zagrożenia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia nie ponosząc żadnych konsekwencji np. w postaci utraty godzin z puli urlopowej. Nie ma jednak przepisu, który upoważniałby pracodawcę do zabronienia wyjazdu w rejony wzmożonej epidemii w zakresie prywatnym.
Pracodawca ma obowiązek zapewnić bezpieczne warunki pracy wszystkim pracownikom, stąd ma prawo zastosować dodatkowe środki bezpieczeństwa, np. w postaci maseczek czy środków dezynfekujących, a nawet odzieży ochronnej w przypadku wzmożonego ryzyka wystąpienia infekcji wirusowej w miejscu pracy. Jednocześnie pracownik ma obowiązek stosować się do poleceń pracodawcy dotyczących higieny pracy w celu zminimalizowania zagrożenia.
Pracodawca nie jest uprawniony do kierowania pracownika na badania, np. po podróży służbowej w miejscu, gdzie panuje ognisko epidemii, jeśli nie minął okres ważności poprzednich badań lub niezdolność pracownika do pracy trwa dłużej niż 30 dni, chyba że za zgodą pracownika. Nie jest uprawniony również do samodzielnej oceny stanu zdrowia pracownika i na tej podstawie odmowy dopuszczenia do pracy. Regulują to przepisy Kodeksu pracy oraz rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 roku.
W przypadku, gdy pracownik zostaje objęty kwarantanną, zastosowanie mają przepisy Ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Oznacza to, że tak jak przy L-4, przez okres pierwszych 33 dni (14 dni w przypadku, gdy pracownik ma ponad 50 lat), zatrudniony otrzymuje wynagrodzenie od pracodawcy. Po tym czasie to ZUS wypłaca zasiłek chorobowy. Pracodawca natomiast nie może zmusić pracownika do kwarantanny.
Przydatne linki:
Ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych – treść
http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20200000374/O/D20200374.pdf
Wyjaśnienia PIP w związku z koronawirusem
https://www.pip.gov.pl/pl/wiadomosci/108072,wyjasnienia-pip-w-zwiazku-z-koronawirusem.html
Podstawowe informacje dotyczące zachowania środków bezpieczeństwa w przypadku koronawirusa
https://www.gov.pl/web/zdrowie/co-musisz-wiedziec-o-koronawirusie
Kodeks pracy
http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19740240141/U/D19740141Lj.pdf